Opsiyon Sözleşmesi
Opsiyon Sözleşmeleri
Opsiyon sözleşmesi, iki taraf arasında yapılan ve opsiyonu alan tarafa belirli bir vadede veya belirli bir vadeye kadar önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte ekonomik veya finansal göstergeyi, sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi belli bir tutar (opsiyon primi) karşılığında alma veya satma hakkı veren, satan tarafı ise yükümlü kılan sözleşmedir.
Opsiyon Sözleşme Tipleri
Alım (Call) Opsiyonu: Sözleşmeyi alan tarafa belli bir vadeye kadar veya vadede, belirli bir miktarda malı, kıymeti veya finansal göstergeyi belirli bir kullanım fiyatından alma hakkı verir. Alım opsiyonu alıcısının beklentisi, dayanak varlık fiyatının gelecekte yükselmesiyken, alım opsiyon satıcısının beklentisi fiyatların düşmesidir.
Satım (Put) Opsiyonu: Sözleşmeyi alan tarafa belli bir vadeye kadar veya vadede, belirli bir miktarda malı, kıymeti veya finansal göstergeyi belirli bir fiyattan satma hakkı verir. Satım opsiyonu alıcısının beklentisi fiyatların düşmesiyken, satım opsiyon satıcısının beklentisi fiyatların yükselmesidir.
Opsiyon Fiyatına Etki Eden Faktörler:
|
Alım Opsiyonu Fiyatı
Amerikan |
Satım Opsiyonu Fiyatı
Amerikan |
Alım Opsiyonu Fiyatı
Avrupa |
Satım Opsiyonu Fiyatı
Avrupa |
|
| Dayanak varlığın fiyatı |
+
|
-
|
+
|
-
|
| Kullanım fiyatı |
-
|
+
|
-
|
+
|
| Vadeye kalan gün sayısı |
+
|
+
|
|
|
| Volatilite |
+
|
+
|
+
|
+
|
| Piyasa faiz oranı |
+
|
-
|
+
|
-
|
| Temettü |
-
|
+
|
-
|
+
|
Avrupa Tipi: Sadece vadesinde kullanım hakkı
Amerikan Tipi: Vadesinden önce de kullanım hakkı
BİST’ de Avrupa tipi opsiyonlar işlem görmektedir.
Başlıca Terimler
Dayanak Varlık: Opsiyona konu olan mal veya kıymet.
Kullanım Fiyatı: Opsiyon sözleşmelerinde, sözleşmeye konu olan varlığın alım veya satım hakkının vade süresince veya vade sonunda kullanılabileceği fiyat.
Opsiyon Primi: Opsiyon sözleşmesini alan tarafın, opsiyon sözleşmesini satan tarafa, sözleşmede yer alan haklar karşılığında ödemekle yükümlü olduğu prim.
Uzun (Long) Taraf: Opsiyon sözleşmesini alan taraftır. Opsiyon piyasalarında uzun taraf, prim ödeme dışında herhangi bir yükümlülüğü bulunmadığından risk taşımaz.
Kısa (Short) Taraf: Opsiyon sözleşmesini satan taraftır. Opsiyon piyasalarında kısa taraf vadeye kadar veya vade tarihi için alma veya satma yükümlülüğü altına girdiğinden risk taşır. Bu nedenle kısa taraftan teminat talep edilir.
Opsiyon Piyasasında; endeks, pay ve dolar opsiyon sözleşmeleri işlem görmektedir.
